De laatste maanden interesseer ik me voor de bodem in het bos: wat voor soort grond is het, hoe diep groeien de wortels, is het vruchtbaar, wat zou je eraan kunnen verbeteren?
Door de verbouwing van het clubhuis van de Scouting ontstond een prachtige gelegenheid om de verschillende lagen van de bodem van dichtbij te bekijken. Dit bodemprofiel is ongeveer een meter diep.
Wat valt er over deze bodem te zeggen? Om te beginnen is hier geen sprake van de beruchte podzolbodem. Dat is mooi: een podzol bevat op een diepte van 50-60cm een ondoordringbare laag van neergeslagen ijzer en aluminium met daarboven een lichtgrijze uitgebleekte laag. Dat zien we hier niet terug.
Wat je wel kunt zien
Wat zijn de elementen die je wel kunt herkennen in deze foto?
1. Kale bodem. Er is hier nauwelijks een humuslaag. Humus is donker en luchtig, hier is het toplaagje grijs. Niet vreemd, want we zitten in de bodem die voor de gevel van het clubhuis lag: die werd voortdurend kaalgelopen.
Rechtsboven hangen wat plukken grijzige grond aan restanten van wortels. Die zijn vermoedelijk van de bomen die totaan de verbouwing naast het clubhuis stonden.
2. Gletsjer-resten. In de bovenste lagen, maar vooral op 20-40cm diepte, zitten witte kiezels. Dit zijn resten van de gletsjers die de Rijsserberg hebben opgestuwd.
3. Dekzand. De bovenste 20 centimeter in het profiel heeft zich niet strak laten afschaven zoals de lagen eronder, maar is afgebrokkeld. Dit duidt erop dat het een ruwere, drogere bodem is dan de rest: zand.
We weten dat Nederland kort na de laatste ijstijd een poolwoestijn was waar veel zand verstoof. En we weten dat dit zand zich heeft opgehoopt tegen de oostflank van de Rijsserberg.
Deze bovenste laag is daarom vermoedelijk het zogenaamde dekzand, die in veel Nederlandse bossen de toplaag vormt (dekzand is arm aan mineralen en vocht en leent daarom zich slecht voor landbouw).
4. Leem? Op een diepte van 40 cm zit een dunne donkere band (vooral rechts in beeld) en op een diepte van 70cm zit een bredere donkere band. Is dit leemhoudende grond?
5. Boomwortels. In alle lagen, tot op een meter diepte, zijn resten van boomwortels te vinden (donkere plekjes). De bovenste wortels zijn vermoedelijk van de eiken die tot de verbouwing vlakbij de gevel stonden.
6. Brand. In de bovenste donkere laag, rechts in beeld, is een dun zwart laagje te zien. Dit is vermoedelijk een restant van een brand. Brand komt in ons klimaat bijna alleen voor op heides en in naaldbossen.
